جمعه 17 آذر 1402

معرفی درختان و درختچه های مناسب برای فضای سبز قسمت دوم: توری Lagerstroemia spp.

دکتر لیلا پورحسینی عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی کرج
از آنجا که گل توری بر روی شاخه های رشد سال جاری که اصطلاحا this year’s new growth یا “new wood” خوانده می شوند...

 عملیات هرس :
از آنجا که گل توری بر روی شاخه های رشد سال جاری که اصطلاحا this year’s new growth یا “new wood” خوانده می شوند تشکیل می شود، لذا جهت افزایش تولید شاخه های گل دهنده لازم است هر سال قبل از شروع رشد، شاخه های مسن هرس شوند. بهترین زمان برای هرس توری فصل زمستان یا اواخر آن است، زیرا هرس زمستانه باعث می شود که تعداد شاخه های گلدهنده افزایش یابد. از طرف دیگر چون شاخه ها بدون برگ هستند، به راحتی قابل رویت بوده و حذف کامل یا جزئی آنها با سهولت بیشتری صورت می گیرد.

هرس پاییزه خصوصا در آب و هوای گرم می تواند باعث تحریک رشد شاخه ها شود و این می تواند مانع وارد شدن گیاه به دوره رکود شده و به همراه آن احتمال سرمازدگی زمستانه افزایش می یابد.
هرس شدید درختچه توری می تواند کار اشتباهی باشد به این علت که فرم طبیعی گیاه را کاملا از بین برده و باعث رشد شاخه های شلاقی مانند و ضعیفی می شود که نمی توانند خوشه های گل را به صورت افراشته نگه دارند. به طور کلی دو روش فکری نسبت به هرس و پرورش درختان وجود دارد که تا حدودی با هم متفاوتند. تعدادی از باغبانان علاقه مند هستند تمامی شاخه ها را تا ارتفاع و رسیدن به فرم مورد نظر هر ساله هرس کنند تا در بهار شاهد یک رشد مهیج و ناگهانی در سرشاخه های گیاه باشند. این روش زمانی مناسب است که به دنبال دست یابی به یک حاشیه کشت یک دست و با ارتفاع کنترل شده باشیم مانند پرچین سازی یا طراحی حصار در اطراف مسیرها و یا محوطه ها.
این روش می تواند موجب تولید شاخه های انبوه و ضعیفی شود که مستعد گرفتار شدن به آفات و بیماری ها می باشند. گروه دیگر از پرورش دهندگان این روش را در مورد هرس و تربیت درختچه توری کاملا رد می کنند و معتقدند این روش هرس، تهاجمی است و باید تطابق بیشتری با فرم و سایز طبیعی گیاه پیدا کند. اکثر پرورش دهندگان و محققان هم موافقند که تنها یک هرس خفیف در این گیاه برای دست یابی به حداکثر گلدهی به همراه حفظ سلامت گیاه مناسب تر است. به هر حال هر پرورش دهنده ای می تواند بر اساس سلیقه و نظر شخصی عمل کرده و از زیبایی درختانی که محصول زحمت و هنر خود او هستند لذت ببرد.
درختان یا درختچه های توری اندازه های بسیار متفاوت از حالت بوته ای تا درخت بزرگ دارند بنابراین برنامه هرس سالیانه در هر کدام از آنها متفاوت خواهد بود.
در انواع توری بسیار پاکوتاه و مینیاتوری معمولا تعداد شاخه ها بسیار زیاد است و عادت رشد به صورت بوته ای می باشد. این درختچه ها به طور کلی نیاز به هرس خاصی ندارند مگر اینکه فرم های درختی بسیار پاکوتاه مانند بونسای مد نظر باشد.
انواع پاکوتاه و بوته ای این گیاه معمولا نیاز به هرس خاصی ندارند. تنها لازم است که شاخه های درهم و متراکم را تنک و شاخه های ناخواسته یا ضعیف را قطع نمود.
واریته های با رشد متوسط تا زیاد معمولا پاجوش و تنه جوش های زیادی تولید می کنند که بهتر است آنها را هرس کرد. در درختچه های بزرگ توری حذف ترکه ها و شاخه های بد فرم و آنهایی که به سمت داخل تاج رشد کرده اند باید انجام شود. همچنین حذف تدریجی شاخه های جانبی تا ارتفاع 1تا 5/1 متر می تواند پوست زیبای تنه درخت را در معرض نمایش بگذارد. در این درختچه ها باید تمام شاخه های سال گذشته را تا بالای دومین جوانه قطع کرد. تنها در صورتی که درختچه بیش از اندازه بزرگ شده و لازم است که اندازه اش کوتاه گردد، می توان شاخه های قدیمی تر را قطع کرد.
توری های متوسط و بزرگ را می توان به فرم های درختچه با چند تنه اصلی یا درختی در آورد. برای فرم دهی توری به صورت درختچه 3 تا 5 تنه اصلی را حفظ کرده و بقیه ازقسمت طوقه کاملا حذف می شوند. شاخه هایی باید برای نگهداشتن حفظ شوند که از هم فاصله مناسب و یکسانی داشته باشند تا در نهایت شکلشکل مناسب درختچه حاصل شود.
تمام شاخه های موجود در یک سوم تا نیمی از ارتفاع گیاه تا زمین باید قطع شوند. حتی شاخه های بالایی در صورت تراکم زیاد یا درهم رفتن بهتر است حذف شوند. برای قطع هر شاخه دقت شود تا جایی به شاخه قبلی نزدیک شوید که به پوست آن آسیبی وارد نشود.


در انواع توری متوسط تا بزرگ باید پس از فرم دهی گیاه هر ساله عملیات هرس مختصری به این گونه انجام داد:

1.تنه جوش ها و پاجوش ها باید کاملا از قسمت تحتانی حذف شوند. همچنین می توان با قطع کامل شاخه های تحتانی، درختچه را طوری تربیت نمود که تنه سفید و زیبای آن باقی بماند.
2. شاخه های جانبی را از روی تنه های اصلی تا ارتفاع حد اقل 120 سانتی متر حذف کنید
3. جهت تسهیل ورود نور و هوا به تمامی قسمتهای داخلی گیاه باید از تراکم زیاد شاخه ها کاست. شاخه هایی که به سمت داخل تاج رشد کرده اند و باعث تراکم بیش از حد تاج شده اند را باید حذف کرد.

4. شاخه های انتهایی نازک که به صورت ترکه ای رشد کرده اند و قطر آنها کمتر از یک مداد است را از قسمت تحتانی قطع کنید.

پس از آن بهتر است از فاصله دور نگاهی به آن انداخت. در صورتی که فرم آن قابل قبول باشد در تابستان آینده درختچه بسیار زیبایی خواهید داشت.
بسیاری از پرورش دهندگان ایجاد فرم درختی این گیاه را ترجیح می دهند زیرا تنه زیبای آن در معرض نمایش قرار می گیرد. در صورتی که فرم درختی مورد نظر باشد شاخه های اولیه نهال جوان را باید به گونه ای هرس کرد تا فقط یک تنه باقی بماند. به این منظور می توان فقط یک تنه اصلی را برای درخت در نظر گرفت و بقیه پاجوش ها و تنه ها را حذف کرد. همچنین باید بر روی تنه اصلی تا نیمی از ارتفاع آن تمام شاخه های فرعی را حذف کرد.
عملیات دیگری که می توان در زمان هرس بر روی این درختچه انجام داد، اصلاح تاج با کوتاه کردن شاخه هاست. به منظور ترغیب شاخه دهی و کاهش طول شاخه هایی که بد فرم طویل شده اند، می توان شاخه ها را از قسمت تحتانی آنها تا نزدیک قسمت اتصال به شاخه قطورتر قطع کرد. این کار باعث تحریک جوانه زنی تعداد زیادی جوانه از قسمت پایین شاخه قطع شده می شود. 
بنابراین چنین عملی را در جایی ازشاخساره انجام دهید که می خواهید فضای خالی داخل تاج را با رشد چندین شاخه در آینده پر کنید. دقت کنید کوتاه کردن شاخه ها باعث تولید شاخه های جدید زیاد و ناخواسته نشود و محل قطع شاخه ها را به گونه ای برنامه ریزی کنید که جوانه های رشد یافته، قسمت هایی را که مدنظر شماست پر کنند.


Crepe Murder اصطلاحی است که به درختچه های توری گفته می شود که در اثر هرس های متوالی اشتباه، بد فرم شده و از رشد مناسب باز مانده اند. در چنین حالتی شاخه های بلند، باریک و ضعیفی رشد می کنند که نسبت به بادهای شدید و یا حتی وزن خوشه گل تحمل
کافی را ندارند. برای نجات درختچه از این وضعیت باید در زمان هرس به جای کوتاه کردن شاخه ها آنها را از روی شاخه اصلی قطع کنید و قسمت هایی که در اثر تراکم جوانه ها به صورت گره درآمده اند به طور کلی حذف شوند. همچنین به منظور جوانسازی درختچه های مسن با حذف کامل شاخه های پیر می توان آنها را وادار به تولید شاخه های جدید کرد و بدین ترتیب درختچه را جوان نمود. به طور کلی شاخه های شکسته، مریض و آفت زده معمولاً پناهگاه و منبع انتشار آفات و امراض می باشند، لذا حذف این شاخه ها در زمستان قبل از فعال شدن گیاه جهت حفظ و تامین سلامتی آن ضروری است.

هرس خوشه های گل و میوه:
گاهی این سوال مطرح می شود که چگونه می توان درختچه توری را وادار به گلدهی مجدد در یک فصل نمود؟
در طی فصل رشد حذف گلهای پژمرده می تواند گیاه را تحریک به تولید مجدد گل کند. در واریته هایی که قبل از نیمه اول تیر ماه گل می دهند سرچینی خوشه های گل پژمرده و خشک شده یا حذف گلهای خشک پس از گلدهی می تواند درختچه را تشویق به گلدهی مجدد کند.
هرس این سرشاخه ها می تواند باعث ترغیب جوانه های پایینی به رشد و تولید شاخه های جدید شود. زمان انجام سرچینی خوشه های پژمرده بسیار مهم است زیرا انجام دیر هنگام این عمل می تواند باعث تولید شاخه های تازه رشد کرده ای شود که در صورت مواجهه با سرما آسیب ببینند. این کار بهتر است تا اواسط مرداد ماه انجام شود تا گیاه به گلدهی مجدد تشویق گردد. در صورتی که دمای هوا اجازه بدهد و سرمای پاییز هنوز از راه نرسیده باشد می توان شاهد دور دوم گلدهی در این گیاه بود.

 

این کار می تواند چندین بار تکرار شده و منجر به دور سوم یا حتی چهارم گلدهی در بعضی از مناطقی که فصل گرم طولانی دارند، شود. در واریته هایی که گلدهی آنها اواسط مرداد به پایان می رسد، حذف گلهای خشک می تواند مفید باشد اما در واریته هایی که گلدهی آنها در تمام طول تابستان ادامه دارد این عمل به هیچ وجه توصیه نمی شود چون نه تنها دیگر گل نخواهند داد بلکه باعث خسارت به گیاه در اثر گرما می شود.
پس از اتمام دوره گلدهی، کپسولهای میوه حاوی بذر بر روی خوشه ها ظاهر می شوند که معمولا نمای نامرتب و ناحواسته ای ایجاد می کند و وزن آنها باعث خم شدن شاخه ها به سمت پایین می شود. بنابر این بایستی در پاییز سر شاخه های حاوی خوشه های میوه و بذر را قطع کرد. این کار باعث حفظ جلوه زیبای این گیاه می شود. همزمان با این کار بهتر است شاخه های خشک و شکسته نیز حذف شوند. باید توجه داشت که گاهی هرس این سرشاخه ها نیز می تواند باعث ترغیب جوانه ها به رشد و تولید شاخه های جدید شود بنابر این در مناطقی که کپسول های میوه دیر هنگام بر روی درختچه ظاهر می شوند شاید بهتر باشد حذف آنها را تا زمانی به تاخیر انداخت که مطمئن باشیم درخت در آستانه رکود است و دیگر جوانه های قسمت های پایین شاخه به رشد ترغیب نمی شوند زیرا در این صورت احتمال سرمازدگی شاخه ها وجود خواهد داشت.
منابع:
ولی الله مظفریان-1391 ،شناخت گیاهان دارویی و معطر، تهران، انتشارات فرهنگ معاصر
غزاله روحانی، 1388راهنمای انتخاب و داشت درختان زینتی در فضای سبز ، تهران انتشارات آییژ 

Miura T, Takagi S, Ishida T. ( 2012) Management of Diabetes and Its Complications with Banaba (Lagerstroemia speciosa L.) and Corosolic Acid. Evid Based Complement Alternat Med.
Chappell M R, Braman S. K, Williams-Woodward KJ, Knox5 Knox G. (2012)Optimizing Plant Health and Pest Management of Lagerstroemia spp. in Commercial Production and Landscape Situations in the Southeastern United States: A Review1 Environ. Hort. 30(3):161–172.
http://parks.tehran.ir
http://sajadbadiei.blogfa.com
http://www.mansourigol.com
https://en.wikipedia.org/wiki/Lagerstroemia_indica
www.newgarden.com
www.thetreecenter.com
http://homeguides.sfgate.com
http://davesgarden.com